Balduíno I de Constantinopla
.svg){kind=small}
Balduíno I, ou Balduíno IX conde de Flandres, ou tamén Balduíno VI conde de Hainaut, nado en Valenciennes, Francia, en 1171 e finado en Veliko Tarnovo, Bulgaria, en 1205, foi o primeiro emperador do Imperio latino
Traxectoria
[editar | editar a fonte]Foi o fillo de Balduíno V, conde de Hainaut, e Margarida de Alsacia, condesa de Flandres[1][2]. Balduíno I foi un aliado da casa real inglesa dos Plantagenet, que combateu ao lado de Ricardo I contra Filipe II de Francia[3]. Durante a Cuarta Cruzada, que foi promovida polo papa Inocencio III en 1198, Balduíno participou na instalación do prolatino Aleixo IV Anxo como emperador de Constantinopla en 1203. Despois de que Aleixo e o seu pai, Isaac II, fosen depostos en febreiro de 1204, os cruzados tomaron o poder, e Balduíno, co apoio de Venecia, foi elixido gobernador dun novo estado latino[4]. Foi coroado emperador o 16 de maio de 1204, na igrexa de Santa Sofía[5] .O papa, aínda que inicialmente sorprendido polo saqueo dos cruzados de Constantinopla e desconcertado porque non o consultaron sobre a partición do imperio, rapidamente recoñeceu ao emperador latino[6]. Mesmo os seus inimigos recoñeceron que Balduíno era un home de coraxe, piedade e autocontrol.
Balduíno creara un novo goberno, baseado no modelo feudal europeo occidental, en substitución da tradicional xerarquía do Imperio bizantino. En outubro de 1204, enfeudou a 600 cabaleiros con terras que anteriormente estaban en poder de nobres gregos.
Unha rebelión bizantina en Tracia proporcionou ao tsar búlgaro Kaloyan o pretexto para unha invasión. Balduíno dirixiu unha pequena forza para enfrontárse con el en Adrianópole en 1205. Derrotado, feito prisioneiro e executado polos búlgaros, foi sucedido polo seu irmán Henrique.
Primeiros anos e antecedentes familiares
[editar | editar a fonte]Balduíno foi o fillo de Balduíno V de Hainaut e de Margarida de Alsacia, condesa de Flandres e irmá do conde Filipe de Alsacia. Cando o estéril Filipe de Alsacia marchou na súa primeira cruzada en 1177, designou ao seu cuñado Balduíno V como o seu herdeiro[7]. Cando Filipe volveu de Palestina, Lois VII de Francia designouno como o principal conselleiro do seu fillo, o príncipe Filipe II Augusto[8]. Un ano despois, Filipe de Alsacia casou ao seu protexido coa súa sobriña, Isabel de Hainaut, e ofreceulle o Condado de Artois e outros territorios flamengos como dote, para desgusto de Balduíno V. En 1180, estalou a guerra entre Filipe II e o seu mentor, o que causou a devastación de Picardía e Île-de-France; o rei Filipe negouse a combater directamente, aínda que tomou o control xeral, e Balduíno V, nun principio aliado co seu cuñado (Filipe de Alsacia), interveu a favor do seu xenro en 1184, para protexer os intereses da súa filla[9][10].
En 1183, Isabel de Vermandois (a esposa do conde Filipe) morreu, e Filipe Augusto tomou a provincia de Vermandois en nome da irmá de Isabel, Leonor[11]. Filipe volveuse a casar, coa princesa Matilde de Portugal, filla de Afonso I, o primeiro rei de Portugal, e Mafalda de Savoia[12]. Filipe deu a Matilde de Portugal de dote unha serie de grandes cidades flamengas, en aparencia pequenas para Balduíno V. Temendo que fose a estar rodeado polo dominio real de Francia e o condado de Hainaut, o conde Filipe asinou un tratado de paz con Filipe Augusto e o conde Balduíno V o 10 de marzo de 1186, no que recoñecía a cesión de Vermandois ao rei aínda que se lle permitiu reter o título de conde de Vermandois polo resto da súa vida[13][14] Cando Filipe morreu de enfermidade en 1191, tras non ter herdeiros coa condesa Matilde, sucedeuno en Flandres Balduíno V, aínda que os dous estiveran en termos aparentemente non cordiais desde o tratado de 1186[15]. Balduíno V logo gobernou como Balduíno VIII de Flandres por dereito de matrimonio.
En 1186, o mozo Balduíno casou con María de Champaña, a filla do conde Henrique I de Champaña e a condesa María de Francia[16]. O cronista Xilberto de Mons describiu a Balduíno como un namorado da súa nova noiva, quen, con todo, prefería a oración á cama matrimonial.
Inmediatamente despois deste acordo, Balduíno, o fillo de trece anos do conde de Hainaut, recibiu como esposa a María, a irmá do conde de Champaña, de doce anos, en Château-Thierry. Esta María empezou o suficientemente nova a se dedicará obediencia divina nas súa oracións, vixilias, xaxúns e esmolas. O seu marido Balduíno, un xove cabaleiro, pola vida casta, desprezando a todas as demais mulleres, comezou a amala a ela soa cun amor fervente, que rara vez se atopa en calquera home, polo que se dedicou unicamente á súa esposa e só se contentaba con ela. A solemne alegría da voda foi celebrada en Valenciennes cunha gran cantidade de cabaleiros e damas e homes de calquera condición.[17]Xilberto de Mons
A través de María, Balduíno tiña conexións e obrigacións adicionais cos defensores de Terra Santa: o seu cuñado Henrique II de Champaña fora rei de Xerusalén en 1190 (deixando unha viúva e dúas fillas que necesitaban axuda para manterse e recuperar os seus territorios en Palestina). Pola súa banda, os tíos de María, Ricardo I de Inglaterra e Filipe II de Francia, acababan de ir á Terceira Cruzada[18].
A propia familia de Balduíno tamén estivera implicada na defensa de Xerusalén: o seu tío Filipe morrera nas cruzadas. A avoa de Balduíno foi tía avoa de Isabel, a raíña de Xerusalén, e os condes de Flandres tentaran axudar aos seus parentes de Xerusalén na súa loita. Balduíno quería continuar a tradición.
Conde de Flandres e Hainaut
[editar | editar a fonte]
En 1194 morreu a súa nai e un ano despois Balduíno tomou posesión dun Flandres bastante reducido, pois o seu tío cedera o condado de Artois á irmá de Balduíno, a raíña Isabel de Hainaut, no momento do seu matrimonio con Filipe II de Francia, e aínda que a raíña morrera en 1190 o rei francés mantiña o condado en nome do fillo que tivera con Isabel, o futuro Lois VIII.[19][20] Os primeiros oito anos de goberno de Balduíno centráronse en recuperar Artois, o que na súa maior parte lograría conforme ao acordado no Tratado de Péronne en 1200.
Nesta loita contra o rei francés, Balduíno aliouse con outros gobernantes que tiñan disputas con Filipe, incluíndo aos reis Ricardo I e Xoán I de Inglaterra e ao emperador alemán Otón IV[21]. Un mes despois do tratado, o conde escoitou a predicación para unha cruzada de Erluin e Pierre de Roussy, enviados a Flandres polo Papa[22]. Balduíno IX e a súa esposa María entón tomaron a solemnidade da Cruz o 23 de febreiro de 1200 na igrexa de San Donaciano de Bruxas, seguidos por unha multitude de cabaleiros flamengos. Pasou os seguintes dous anos preparándose e finalmente partiu o 14 de abril de 1202.
Como un esforzo por saír ben dos seus dominios, Balduíno promulgou dous estatutos de grande importancia para o condado de Hainaut. Un detallaba un extenso código penal, e parece estar baseado noutro que xa emitira o seu pai; o outro establecía normas específicas para a herdanza. Os dous estatutos son unha parte importante da tradición xurídica de Bélxica.
Ao partir cara á Cruzada, Balduíno deixou á súa esposa embarazada e á súa filla de dous anos. María gobernou durante a súa ausencia en Flandres e Hainaut, pero a principios de 1204 deixou ás súas dúas fillas para reunirse co seu esposo en Constantinopla. Esperábase que regresase nun par de anos, pero ao final non volveu ver ás súas fillas ou á súa terra natal. Na súa ausencia, o seu cuñado Filipe de Namur gobernou en Flandres e encargouse de coidar ás súas fillas[23]. O tío de Balduíno, Guillerme de Thy-le-Château (fillo ilexítimo de Balduíno IV de Hainaut), gobernou en Hainaut[24].
Entre tanto a cruzada fora desviada a Constantinopla, onde os cruzados restauraron ao encarcerado Isaac II Anxo (agora debilitado despois do seu cativerio) no trono xunto co seu fillo Aleixo IV[25]. En xaneiro de 1204, ambos foron derrocados e morreron cando un usurpador foi emperador por un breve período de tempo antes de que os cruzados saqueasen a cidade, e decidisen establecer un Imperio latino en substitución da caída grega[26].
Emperador latino
[editar | editar a fonte]Coroación e goberno
[editar | editar a fonte]
A coroa imperial foi ofrecida nun principio a Enrico Dandolo, quen se negou a aceptala[27]. A elección entón atopábase entre Balduíno e o nominal líder da cruzada, Bonifacio de Montferrato[28]. Mentres Bonifacio considerábase a opción máis probábel, debido ás súas conexións coa corte bizantina, Balduíno era novo, valente, piadoso e virtuoso, un dos poucos que interpretaran e respectaran os seus votos cruzados de maneira estrita, e o líder máis popular no exército[29]. Co apoio de Venecia, foi elixido o 9 de maio de 1204, e coroado o 16 de maio na igrexa de Santa Sofía nunha cerimonia que seguía moi de cerca as prácticas bizantinas. Durante a súa coroación, Balduíno levou unha xoia moi cara que o emperador bizantino Manuel I Comneno comprara por 62 000 marcos de prata[30]. A esposa de Balduíno, sen coñecer estes feitos, partira para Acre[31]. Alí soubo da elección do seu marido como emperador, pero morreu en agosto de 1204 antes de que puidese reunirse con el[32].
O Imperio latino foi organizado en principios feudais: o emperador era o señor feudal dos príncipes, que recibían porcións do territorio conquistado[33]. O seu propio feudo consistía da cidade de Constantinopla, as súas rexións circundantes no lado europeo e no lado asiático, outras zonas periféricas e varias illas como Lemnos, Lesbos, Quíos e Tinos.
Conflito con Bonifacio de Montferrato
[editar | editar a fonte]Para os territorios que aínda necesitaban ser conquistados, primeiro era necesario vencer a resistencia dos gregos de Tracia e capturar Tesalónica. Durante esta campaña de 1204, Balduíno entrou en conflito con Bonifacio de Montferrato, o candidato rival para o imperio, quen estaba por recibir un gran territorio en Macedonia co título de rei de Tesalónica[34]. Bonifacio esperaba independizarse por completo do imperio, sen facer homenaxe polo seu reino, e opúxose á proposta de Balduíno para marchar cara a Tesalónica. A hostilidade entre flamengos e lombardos agravou a disputa. Balduíno insistiu en ir a Tesalónica, pero Bonifacio cercou Adrianópole, onde Balduíno establecera un gobernador[34]. Cando a guerra civil parecía inminente, logrouse chegar a un acordo grazas aos esforzos de Enrico Dandolo e Lois I de Blois. Bonifacio recibiu Tesalónica como feudo polo emperador, e foi nomeado comandante das forzas que marcharían á conquista de Grecia.
Batalla de Adrianópole e morte
[editar | editar a fonte]
Durante o inverno seguinte, os francos continuaron coas conquistas en Bitinia, das que Henrique, irmán de Balduíno, tomou parte[35]. Con todo, en febreiro os gregos rebeláronse en Tracia, confiando na axuda de Kaloyan, o tsar de Bulgaria, cuxos ofrecementos de alianza foran rexeitados polo emperador. A gornición de Adrianópole foi expulsada. Balduíno, xunto con Dandolo, Lois de Blois e o mariscal Villehardouin, o historiador, dirixiuse a cercar a cidade[36]. O 14 de abril de 1205, os cabaleiros francos foron derrotados, Lois de Blois foi asasinado e o emperador foi capturado polos búlgaros[37][38][39].
Durante algún tempo o seu destino foi incerto, e mentres tanto Henrique, o seu irmán, asumiu a rexencia[40]. A mediados de xullo do seguinte ano sóubose que morrera[41]. As circunstancias da morte de Balduíno non se coñecen con exactitude; parece que ao principio foi tratado como un refén valioso, pero nun repentino arrebato de rabia, o monarca búlgaro decidiu sacrificalo, talvez como consecuencia da revolta de Filipópole, que pasou a mans dos francos[42]. Segundo unha lenda búlgara, Balduíno causou a súa propia morte ao tratar de seducir á esposa de Kaloyan. Segundo o historiador Xurxo Acropolita, o tsar fixo unha copa para beber co cranio de Balduíno, o mesmo que pasara con Nicéforo I case catrocentos anos antes[43].
En calquera caso, o tsar Kaloyan escribiu ao papa Inocencio III, informando que Balduíno morrera en prisión .Veliko Tarnovo, a torre da fortaleza de Tsarevets da capital medieval de Bulgaria onde supostamente estivo preso, séguese chamando torre de Balduíno.
O falso Balduíno
[editar | editar a fonte]Vinte anos despois, en 1225, apareceu un home en Flandres afirmando ser o presunto Balduíno morto[44]. A súa demanda pronto se converteu nunha serie de rebelións e revoltas en Flandres contra o goberno da filla de Balduíno, Xoana. Aínda que varias persoas que coñeceran a Balduíno antes da cruzada rexeitaron a súa demanda, esta atraeu a moitos seguidores entre as filas dos campesiños. Finalmente desenmascarado como un servo borgoñón chamado Bertrand de Ray, o falso Balduíno foi executado en 1226[45].
Matrimonio e descendencia
[editar | editar a fonte]Do seu matrimonio con María de Champaña naceron dúas fillas:
- Xoana de Constantinopla (1200-1244), herdeira do seu pai nos condados de Flandres e de Hainaut.
- Margarida de Constantinopla (1202-1280), herdeira da súa irmá como Margarida II de Flandres e Margarida I de Hainaut.
Devanceiros
[editar | editar a fonte]Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ (Xilberto de Mons, Ferdinand Arndt & Heinrich Pertz 1869, p. 509)
- ↑ (Xilberto de Mons, Ferdinand Arndt & Heinrich Pertz 1869, p. 518)
- ↑ (Potter 2008, p. 75)
- ↑ (Nicolle 2011, p. 22)
- ↑ (Sturdza 1999, p. 488)
- ↑ (Dillon 2005, p. 67)
- ↑ (Wolff 1952, p. 281)
- ↑ (Kerrebrouck 2000, p. 61)
- ↑ (Wolff 1952)
- ↑ (Wolff 1952, p. 282)
- ↑ Flandria Generosa (Continuatio Claromariscensis) 4, MGH SS IX, p. 327.
- ↑ Flandria Generosa (Continuatio Claromariscensis) 8, MGH SS IX, p. 329.
- ↑ (Nicholas 1992, p. 17)
- ↑ (Kerrebrouck 2000, p. 106)
- ↑ Annales Blandinienses 1191, MGH SS V, p. 30.
- ↑ (Evergates 1999, p. 127)
- ↑ (Xilberto de Mons & Napran 2005, p. 105)
- ↑ (Phillips 2005, p. 66)
- ↑ (Kerrebrouck 2000, p. 114)
- ↑ John W. Baldwin, Philippe Auguste et son gouvernement, op. cit., p. 116.
- ↑ (Schulman 2002, p. 49)
- ↑ (Runciman 1978, p. 101)
- ↑ Gérard Sivéry, «Jeanne et Marguerite de Constantinople, comtesses de Flandre et de Hainaut au XIIIe siècle», dans Nicolas Dessaux (ed.), Jeanne de Constantinople, comtesse de Flandre et de Hainaut, Somogy, 2009, pp. 15-30.
- ↑ (Duvivier 1903, p. 150)
- ↑ (Schulman 2002)
- ↑ (Schulman 2002, p. 50)
- ↑ (Sturdza 1999, p. 477)
- ↑ (Queller & Madden 1999, p. 200)
- ↑ (France 2005, p. 180)
- ↑ Late antique and medieval art of the Mediterranean world.
- ↑ (Runciman 1978, p. 136)
- ↑ Flandria Generosa (Continuatio Claromariscensis) 12, MGH SS IX, p. 330.
- ↑ (Chisholm & Garvin 1926, p. 244)
- ↑ 34,0 34,1 (Geoffrey de Villehardouin 2010)
- ↑ History of Europe, from the decadence of the Western empire to the Reformation.
- ↑ (Vásáry 2005, p. 55)
- ↑ "Geoffrey de Villehardouin: Memoirs or Chronicle of The Fourth Crusade and The Conquest of Constantinople". Arquivado dende o orixinal o 11 de outubro de 2013. Consultado o 08 de agosto de 2018.
- ↑ (France 2005, p. 186)
- ↑ (Vásáry 2005, p. 51)
- ↑ (Treadgold 1997, p. 713)
- ↑ (Treadgold 1997, p. 715)
- ↑ Christian dualist heresies in the Byzantine world, c. 650-c. 1450: selected sources.
- ↑ (Setton, Wolff & Hazard 2006, p. 204)
- ↑ (Haughton 1966, p. 128)
- ↑ (Cohn 1970)
Véxase tamén
[editar | editar a fonte]Bibliografía
[editar | editar a fonte]- Cohn, Norman (1970). The Pursuit of the Millennium (en inglés). Oxford, UK: Oxford University Press.
- Evergates, Theodore (1999). Aristocratic Women in Medieval France (en inglés). Filadelfia: University of Pennsylvania Press. ISBN 0-8122-1700-4.
- Dillon, Charles Raymond (2005). Templar Knights and the Crusades (en inglés). iUniverse. ISBN 0595349463.
- Duvivier, C. (1903). Actes et documents anciens interéssant la Belgique, Nouvelle série (en francés). Brussels.
- Fine, John Van Antwerp (1994). The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest (en inglés). University of Michigan Press. ISBN 9780472082605.
- France, John (2005). The Crusades and the Expansion of Catholic Christendom, 1000-1714 (en inglés). Nueva York: Routledge. ISBN 0415371287.
- Geoffrey de Villehardouin (2010). Memoirs Or Chronicle Of The Fourth Crusade And The Conquest Of Constantinople (en inglés). Echo Library. ISBN 1406854735.
- Geoffrey de Villehardouin (2004). Memoirs Or Chronicle Of The Fourth Crusade And The Conquest Of Constantinople (en inglés). Kessinger Publishing. ISBN 1419192671.
- Xilberto de Mons; Napran, Laura (trans.) (2005). Chronicle of Hainaut (en inglés). Woodbridge, Suffolk: Boydell Press. ISBN 1-84383-120-1.
- Xilberto de Mons; Ferdinand Arndt, Wilhelm; Heinrich Pertz, Georg (1869). Gisleberti Chronicon Hanoniense (en latín). impensis bibliopolii Hahniani.
- Haughton, Rosemary (1966). On trying to be human (en inglés). Templegate.
- Chisholm, Hugh; Garvin, James Louis (1926). The Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature & general information (en inglés). The Encyclopædia Britannica company, ltd.
- Kerrebrouck, Patrick van (2000). Les Capétiens 987-1328 (en francés). ISBN 2950150942.
- Moore, John C. (xaneiro de 1962). Baldwin IX of Flanders, Philip Augustus and the Papal Power. Speculum (en inglés) 37 (Medieval Academy of America). pp. 79–89. JSTOR 2850600. doi:10.2307/2850600.
- Nicolle, David (2011). The Fourth Crusade 1202-04: The Betrayal of Byzantium (en inglés). Osprey Publishing. ISBN 1849083193.
- Philips, Jonathan (2005). La cuarta cruzada y el saco de Constantinopla. Editorial Critica. ISBN 8484326438.
- Potter, Philip J. (2008). Gothic kings of Britain: the lives of 31 medieval rulers, 1016-1399 (en inglés). McFarland. ISBN 0786440384.
- Queller, Donald E.; Madden, Thomas F. (1999). The Fourth Crusade: The Conquest of Constantinople (en inglés). ISBN 0-8122-1713-6.
- Setton, Kenneth M.; Wolff, Robert Lee; Hazard, Harry W. (2006). A History of the Crusades, Volume II: The Later Crusades, 1189-1311 (en inglés). Univ of Wisconsin Press. ISBN 0299048446.
- Runciman, Steven (1978). A history of the Crusades (en inglés). Penguin Books.
- Schulman, Jana K. (2002). The rise of the medieval world, 500-1300: a biographical dictionary (en inglés). Greenwood Publishing Group. ISBN 0313308179.
- Sturdza, M. D. (1999). Dictionnaire Historique et Généalogique des Grandes Familles de Grèce, d'Albanie et de Constantinople (en francés) (2 ed.). París.
- Treadgold, Warren T. (1997). A history of the Byzantine state and society (en inglés). Stanford University Press. ISBN 0804726302.
- Vásáry, István (2005). Cumans and Tatars: Oriental Military in the Pre-Ottoman Balkans, 1185-1365 (en inglés). Cambridge University Press. ISBN 0-521-83756-1.
- Wolff, Robert Lee (xullo de 1952). Baldwin of Flanders and Hainaut, First Latin Emperor of Constantinople: His Life, Death, and Resurrection, 1172-1225. Speculum (en inglés) 27 (Medieval Academy of America). pp. 281–322. JSTOR 2853088. doi:10.2307/2853088.
Ligazóns externas
[editar | editar a fonte]- Wikisource en inglés contén o artigo da Encyclopædia Britannica de 1911 sobre Balduíno I de Constantinopla.
- Wikimedia Commons alberga unha categoría multimedia sobre Balduíno I de Constantinopla.
- «THE CRUSADES: 1907 Card BALDWIN IX Count of Flanders» (en inglés).
- «Baldwin I of Constantinople» (en inglés).
- «BALDWIN I, Latin Emperor of Constantinople» (en inglés).
- «Ο πύργος του Βαλδουίνου...» (en grego). Texto « Балдуинова кула... » ignorado (axuda)
- «The Baldwin Tower» (en inglés).
- «Die Schlacht bei Adrianopel 1205» (en alemán).
| Os Balduínidas | Balduíno I Brazo de Ferro (sobre 865-879) • Balduíno II o Calvo (879-918) • Arnulfo I o Vello (918-964 ) • Balduíno III o Novo (958-962) • Arnulfo II o Novo (965-987) • Balduíno IV o Barbudo (987-1035) • Balduíno V o Piadoso (1035-1067) • Balduíno VI o Bo (1067-1070) • Arnulfo III o Desgraciado (1070-1071) • Roberto I o Frisón (1071-1093) • Roberto II de Xerusalén (1093-1111) • Balduíno VII o Machada (1111-1119) | Blasón suposto do condado de Flandres a partir do 621  Bandeira utilizada polos flamengos na Terceira Cruzada  Filipe de Alsacia tería tomado o escudo de armas de Abilena durante a terceira cruzada |
|---|---|---|
| Casa de Dinamarca | Carlos I de Flandres (1119-1127) | |
| Casa de Normandia | Guillerme de Normandía (1127-1128) | |
| Casa de Alsacia | ||
| Casa de Hainaut, despois casa de Constantinopla | Balduíno VIII o Valente (1191-1194) • Balduíno IX de Flandres (1194-vers 1205) •Xoana I de Flandres (1205-1244) | |
| Casa de Portugal | Fernando de Flandres (1211-1233) | |
| Casa de Savoia | Tomé II de Mauriena (1237-1244) | |
| Casa de Constantinopla | Margarida II de Flandres (1244-1280) | |
| Casa de Dampierre | Guido I de Flandres (1278-1305) • Roberto III de Flandres (1305-1322) • Lois I de Flandres (1322-1346) • Lois II de Flandres (1346-1384) | |
| Casa de Borgoña | Margarida III de Flandres, II de Artois e Borgoña, condesa de Nevers e Rethel (1384-1405) • Filipe o Intrépido (1384-1404) • Xoán sen Medo (1405-1419) • Filipe III de Borgoña o Bo (1419-1467) • Carlos II de Borgoña o Temerario (1467-1477) • María de Borgoña (1477-1482) • Maximiliano I de Austria, emperador (1477-1482) | |
| Casa de Austria (Habsburg) | ||
